..........
Fonem to nie jest zwykły dźwięk, ale dźwięk znaczący, dźwięk, który nie utracił znaczenia. Jest jednostką posiadającą w minimalnym wymiarze podstawowe właściwości, które przysługują mowie jako całości. Opanowywanie dźwięków nie dokonuje się samo z siebie, ale z punktu widzenia ich znaczenia. Znaczenie funkcjonalne zależy od rozwoju usensownionego znaczenia. O rozwoju ludzkiej mowy można mówić tylko wtedy, kiedy zachowana jest jedność dźwięku i sensu. W rozwoju języka fonemy nie istnieją w sensie bezwzględnym, możliwe jest jedynie względne rozpatrywanie jednych fonemów na tle drugich. Opanowywanie fonemu odbywa się w warunkach spostrzegania innych fonemów i w relacji z nimi. Podstawowym prawem spostrzegania fonemów - prawem spostrzegania dźwiękowej postaci mowy, jak i ogólnym prawem spotrzegania - jest spostrzeganie czegoś na tle czegoś innego. Każdy fonem spostrzegany jest i wypowiadany jako fonem na tle innych fonemów, to znaczy spostrzeganie fonemu zachodzi tylko na tle ludzkiej mowy.
..........
Nową teorię fonologię zapoczątkowano przez wykazanie, że realna, funkcjonalna wartość oddzielnych dźwięków ludzkiej mowy nie jest związana z ich fizjologicznymi komponentami. Nie ma również zależności pomiędzy fizycznymi (akustycznymi) właściwościami dźwięków a ich funkcjonalnym znaczeniem. Od końca drugiego półrocza rozwój dźwiękowej postaci mowy dziecka nie postępuje równolegle do fizycznychwłaściwości dźwięku, lecz jest zależny od poziomu funkcjonalnego znaczenia w mowie ludzkiej. Fizyczna dźwięczność i bezwdźwięczność głosek b-p, w-f, g-k to właściwości wspólne dla całego tego szeregu, ale ich znaczenie funkcjonalne w mowie nie pokrywa się z ich właściwościami fizycznymi.
..........
1. Dźwiękowa postać mowy dziecięcej rozwija się w bezpośredniej funkcjonalnej zależności od jej usensownionej postaci, tzn. jest jej podporządkowana
2. Dźwiękowa postać mowy funkcjonuje według zasad relacji fonologicznych, to znaczy słowo można rozpoznać na tle innych słów. Dla dziecka w okresie wczesnego dzieciństwa tłem jest odbierana mowa, czyli mowa otaczających je ludzi.
3. Rozwój mowy związany jest z różnicowaniem sensu.
4. Mowa nie rozwija się drogą opanowywania kolejnych elementów. W każdym języku występują liczne systemy, według których zbudowane są różne typy relacji, zależności pomiędzy dźwiękowymi jednostkami znaczącymi. Dziecko przyswaja system ich budowy. Wewnątrz systemu opanowuje ono różne typy stosunków, jednocześnie opanowując strukturę. Tym wyjaśnia występowanie postępów skokowych w rozwoju mowy. Również problem wielojęzyczności może zostać rozpatrywany w tym świetle...Okazuje się, że dopóki dwa języki są przez dziecko przyswajane jako oddzielne struktury i drogi ich rozwoju nie krzyżują się, dopóki nie przeszkadzają sobie wzajemnie.
..........
Lew S. Wygotski
..........