..........
Patricia Dahan
Warszawa, Kwiecień 2012
..........
W przypadku podmiotu histerycznego, pragnienie znajduje wsparcie w identyfikacji z innym wyobrażeniowym. Zaś w przypadku obsesyjnego, wsparciem pragnienia jest obiekt idealny; obiekt, którego nie można osiągnąć. Lacan porównuje to do mąk Tantala — jego pragnienie zanika, gdy tylko zbliża się do obiektu. W mitologi greckiej Tantal jest śmiertelnikiem — synem Zeusa i nimfy Pluto. Historia mówi nam, że Tantal zorganizował ucztę na cześć Bogów, na której przyrządził własnego syna. Kiedy Bogowie zdali sobie z tego sprawę, wskrzesili syna, a Tantala ukarali torturą. Został zanurzony w rzece do klatki piersiowej, ale za każdym razem, gdy nachylał się by się napić, woda się cofała. Znajdowało się tam również drzewo, którego gałęzie uginały się pod owocami, ale za każdym razem, kiedy chciał je zebrać, wiatr oddalał gałęzie. Jest to sposób zilustrowania pragnienia obsesyjnego jako niemożliwego.
Ambiwalencja jest cechą charakteryzującą neurotyka, tak histerycznego jak i obsesyjnego, dla którego pragnienie wydaje się możliwe do zrealizowania, ale on czyni je niemożliwym.
Inaczej niż podmiot histeryczny, obsesyjny nie znajduje się tam, gdzie coś z jego pragnienia jest stawką w grze. on pozostaje poza grą. W dialektycznym ruchu wobec Innego robi wszystko, by podtrzymać Innego, uzależniając się od niego, bez ustanku pytając o jego pozwolenie. Stąd też bierze się tak duża rola nakazów superego u obsesyjnego. Ciągle odkłada na później swoje zaangażowanie, wciąż musi coś udowadniać, zdobywać zasługi, których adresatem jest pragnienie Innego. Tak jak podmiot histeryczny, podmiot obsesyjny potrzebuje pragnienia niezaspokojonego, ale u obsesyjnego to Inny zakazuje mu jego realizacji. Podtrzymuje on pragnienie z pomocą Innego w inny sposób niż podmiot histeryczny —pragnienie jest niemożliwe dlatego, że Inny go zakazuje. Widzimy w ten sposób, że w doświadczeniu freudowskim centralną kwestią jest kwestia pragnienia.
..........
